Yazıçı cəsədinin dondurulmasını vəsiyyət etdi – Konservasiya nədir?
- 2025.05.27 21:26
- 112 Baxış
Mayın 23-də rus fantastika yazıçısı Yuri Nikitin vəfat edib. Vəsiyyət açılanda məlum olub ki, Nikitinin öz istəyi ilə onun cəsədi dondurulacaq.
Yazıçının seçimini “tibbi texnologiyaların lazımi inkişaf səviyyəsinə çatdığı zaman həyata qayıtmaq” imkanı ilə bağlı olduğu bildirilir.
“Medicina” xəbər verir ki, elm, tibb və futurologiyanın kəsişməsində mövcud olan bu maraqlı texnologiya haqqında uzun illərdir ki, danışılır. Kriyokonservasiya bir orqanizmin (və ya onun hissələrinin) gələcəkdə dirçəldilməsi ümidi ilə son dərəcə aşağı temperaturda (-196°C) dondurulmasıdır.
Bir insanın sonrakı dirilməsi üçün dondurulması ideyasını XIX əsrdə yazıçılar (məsələn, Edqar Allan Po) öz kitablarında təsvir edirdilər. Lakin əsl irəliləyiş Robert Ettingerin “Ölümsüzlük perspektivi” (1964) kitabı olub, ilk dəfə olaraq dondurulmuş konservasiyanın mümkünlüyünü elmi cəhətdən əsaslandırıb. 1967-ci ildə psixologiya professoru Ceyms Bedford öldükdən sonra bədənini donduran ilk insan oldu.
Zaman keçdikcə müxtəlif ölkələrdə orqanizmlərin mühafizəsi və bu texnologiyanı təkmilləşdirmək üçün tədqiqatlar üzrə ixtisaslaşan bütöv krionik şirkətlər yarandı.
Kriyokonservasiya necə həyata keçirilir?
Stabilizasiya mərhələsi - bədən soyudulur və ürək-ağciyər maşınına qoşulur.
Krioprotektor mərhələsi - buzla hüceyrələrin zədələnməsi azaldılır.
Soyutma mərhələsi - bədən -196 ° C-ə qədər (maye azot temperaturu) bir mühitə batırılır.
Uzunmüddətli saxlama mərhələsi cəsədin onilliklər ərzində qala biləcəyi bir kriostata yerləşdirilməsini nəzərdə tutur.
İnsanlar niyə krionikaya inanırlar?
Bu gün dondurulmuş konservasiya hələ də öz effektivliyini sübut etməmiş eksperimental texnologiyadır. Onun son məqsədi qorunub saxlanılan orqanizmi sağaltmaq və ya həyata qaytarmaq üçün istifadə etməkdir, lakin hələ belə bir şey baş verməyib.
Eyni zamanda, aydındır ki, intellektual texnologiyaların inkişafı ilə bağlı irəliləyişlər baş verir və bu yaxınlara qədər elmi fantastika kimi görünənləri həyata keçirməyə imkan verir. Məsələn, dondurma illərlə saxlanılan yumurtalardan uşaq dünyaya gətirməyə imkan verir. Kriobiologiya mütəxəssisləri həmçinin embrionları, spermaları və kök hüceyrələrini dondurur.
Dondurulmuş konservasiyanın əleyhdarları nə deyir?
İnsanları dondurduqdan sonra diriltmə ehtimalı ilə bağlı çoxlu suallar var. Məsələn, kriopatentləri necə hesab etmək olar - ölü və ya "müvəqqəti olaraq ölməmiş" və reanimasiyadan sonra necə nəzərə alınmalıdır). Yaxud əgər bir adam kəskin şəkildə dəyişmiş və tamamilə hazırlıqsız olacaq gələcəkdə oyanarsa və ya ona heç kimin verə bilməyəcəyi qayğıya ehtiyacı varsa (məsələn, qohumları və ya pulu olmayacaq) nə etməli.
Kriyokonservasiya hələ inkişaf etdirilməmiş texnologiyalardan istifadə edərək gələcək canlanma gözləməsi ilə bədənin və ya beynin maye azotda (-196°C) ölümdən sonra dondurulmasıdır. Bu eksperimental üsuldur, uğur qazanacağına zəmanət verilmir və yalnız qanuni ölümdən sonra istifadə olunur.
Qışlama (anabioz) canlı orqanizmdə maddələr mübadiləsinin müvəqqəti yavaşlamasıdır, məsələn, kosmik uçuşlar zamanı və ya tibbi səbəblərdən yaranan koma. Təbiətdə bəzi heyvanlarda (ayılar, gophers) olur. O, hələ insanlarda tətbiq olunmayıb, lakin fəal şəkildə tədqiq olunur (məsələn, NASA-nın Mars missiyaları üçün layihələri insanları qış yuxusuna buraxmağı nəzərdə tutur).
Aygün Musayeva
Ən Çox Oxunanlar
Yeni Xəbərlər
