Yüksəlmiş bağırsaq keçiriciliyi sindromu nədir? - Əlamətlər, müalicəsi
- 2020.12.03 15:10
- 4419 Baxış
2000 il bundan öncə müasir tibb elminin atası Hippokrat demişdir ki, “bütün xəstəliklər bağırsaqdan başlanır.” Bu gün araşdırmalar göstərir ki, bir çox xroniki və autoimmün xəstəliklər mədə-bağırsaq traktının xəstəliklərindən başlayır. Müasir tədqiqatların əhəmiyyətli hissəsi bağırsağın qoruyucu qatının zədələnməsinin öyrənilməsinə həsr olunmuşdur; bu patoloji vəziyyət yüksəlmiş bağırsaq keçiriciliyi sindromu adlanır.
Müasir həyat bağırsağın vəziyyətinə mənfi təsir göstərir. Həm stress, həm sənaye üsulu ilə hazırlanan qidalar, həmçinin, alkoqol, kimyəvi dərmanlar və infeksiyalar həzm prosesinə zərərli təsir göstərə bilər. Bütün bunlar iltihaba, bağırsaq divarının zədələnməsinə gətirir və onun keçiriciliyini artırır, yəni sözün hərfi mənasında bağırsaq divarının bütövlüyü pozulur və yüksək bağırsaq keçiriciliyi sindromu inkişaf edir.
Bu sindrom müalicəyə çox çətin tabe olan allergik vəziyyətlər və autoimmun xəstəliklər, o cümlədən, revmatoid artrit, qırmızı qurdeşənəyi, dağınıq skleroz, xroniki yorğunluq sindromu, autizm, karlıq, Kron və Altsheymer xəstəliyi, osteoporoz, psoriaz, övrə, səpki və s. ilə əlaqələndirilir. Bu xəstəliklərin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, orqanizmin immun sistemi öz toxumalarına qarşı anticismlər istehsal etməyə başlayır və özünə qarşı "mübarizə" aparır.
Yüksəlmiş bağırsaq keçiriciliyi sindromunun inkişaf mexanizmləri hələ tam aydın deyil. Sindromun yaranmasını və dinamikasını daha yaxşı başa düşmək üçün bağırsaq strukturunun arxitektonikası üzərində qısaca dayanmaq lazımdır. Bağırsaq xovlarının epiteli bir qat epitel hüceyrələrdən - enterositlərdən ibarətdir. Bu, həzmi təmin edən əsas hüceyrələrdir. Bu hüceyrələr bir-birinə sıx birləşmişlər. Enterositlər arasındakı sıx birləşmələr struktur və funksional bağırsaq baryerini təşkil edir.
Sıx birləşmiş enterositlər qida maddələrinin, elektrolitlərin, suyun selektiv daşınmasını həyata keçirir, eyni zamanda baryer funksiyasını icra edir, yəni orqanizmi bakteriyaların, toksinlərin, zülalların, yağların, karbohidratların tam parçalanmamış makromolekullarının qan dövranına keçməsinin qarşısını alır.
Enterositlərin yalnız bir qatı qanı bağırsaq möhtəviyyatından ayırır. Bu birləşmələr dağıldıqda, hər bir şey sərbəst şəkildə qan dövranına və limfaya axmağa başlayır (Şəkil 1).
Nəticədə qaraciyər və böyrəklərə yük kəskin şəkildə artır. Artıq qaraciyər və böyrəklər toksin axınının öhdəsindən gəlmədikdə, bu orqanların ötürmə qabiliyyəti azaldıqda, immun sisteminə düşən yük artmağa başlayır. Allergenlərin, bakteriyaların, toksinlərin, həzm olunmamış makromolekulların bol axınını immun sistemi "xarici işğalçı" kimi tanıyıb onlara reaksiya verir; sistemli iltihabi reaksiya inkişaf edir, bu da orqanizmin hiperimmun vəziyyətinə və allergiyaya, autoimmun proseslərin inkişafına, nəticədə isə çoxsaylı patoloji vəziyyətə səbəb olur.
Şəkil 1. Enterosit birləşmələrinin pozulması iltihabi, allergik və autoimmun reaksiyalara səbəb olur.
İmmun çatışmazlığı və pozulmuş bağırsaq baryeri fonunda patogen və şərti-patogen bakteriyalar digər orqan və sistemlərdə patoloji vəziyyət yarada bilər. Pozulmaları aradan qaldırmaq üçün orqanizmə xeyli resurs tələb olunur, lakin zədələnmiş bağırsaq, qaraciyər və böyrəklər qida maddələrini tam həzm etməyə və mənimsəməyə imkan vermir. Amin turşuları, minerallar və vitaminlər çatışmazlığı fonunda maddələr mübadiləsi pozulur.
Mədə-bağırsaq traktının baryerindəki dəyişikliklər səbəbindən yaranmış xəstəliklərin siyahısı daim artır; bu siyahıya həm mədə-bağırsaq traktının müvafiq xəstəlikləri, həm də bağırsaqdan kənar xəstəliklər daxildir.
Qərb dünyasında yüksəlmiş bağırsaq keçiriciliyi sindromu "leaky gut syndrome" (LGS) - "dəlikli bağırsaq sindromu" kimi ifadə olunur ki, bu da yorğun, iltihablı bağırsaq deməkdir. "Leaky gut" sindromunun inkişafı eyni zamanda mikrobiom və bağırsaq divarının keçiriciliyinin pozulması deməkdir.
Bağırsaq keçiriciliyinin artması zamanı aşağıdakı simptomlar və vəziyyətlər müşahidə edilə bilər:
• Xroniki yorğunluq, ümumi halsızlıq hissi
• Yuxu pozulmaları, miqren və digər baş ağrıları
• Emosional qeyri-sabitlik, əsəbilik, aqressivlik, depressiv reaksiyalara meyillik
• İntellektual funksiyaların azalması, yaddaşın zəifləməsi və s. ("başda duman")
• Uşaqlarda - hiperaktivlik (diqqət pozulması ilə)
• Qarında diskomfort: yeməkdən sonra ağırlıq, dolğunluq hissi, spazm, köp, qəbizlik / ishal, qıcıqlanmış bağırsaq sindromu, xroniki enterokolitlər
• Qaraciyər funksiyasının pozulması, ödçıxarıcı yolların diskineziyası, öd daşı xəstəliyi, pankreas çatışmazlığı
• Dəri problemləri: sızanaqlar, müxtəlif səpkilər, qaşınma, ümumi qeyri-sağlam görünüş, herpetiform dermatit, ekzema, psoriaz və s.
• Oynaq və əzələlərdə ağrı, naməlum mənşəli hərarət
• İmmunitetin zəifləməsi, tez-tez soyuqdəymə, haymorit, frontit və s.
• Böyrək zədələnməsi və orqanizmdə suyun ləngiməsi ilə əlaqəli çəkinin artması
• Xroniki intoksikasiya ilə əlaqəli digər simptomlar
Bağırsaq keçiriciliyinin artmasının əsas səbəbləri
1. Mədə şirəsinin (duz turşusu daxil olmaqla) və digər həzm şirələrinin sekresiyasının azalması.
2. Bağırsaq divarında iltihabi proseslər.
Bağırsaq selikli qişasında ödem və keçiriciliyin yüksəlməsi ilə gedən iltihabı törədən iki əsas səbəb var: infeksiya və allergiya. (müxtəlif yoluxucu və parazitar maddələr, bağırsaq disbiozu, qida allergiyası).
3. Bağırsaq divarının spazmı.
4. Qaraciyər funksiyasının azalması.
5. Hormonal disbalans.
6. Stress.
Ən Çox Oxunanlar
Yeni Xəbərlər
