Hamiləlik və gec menopauza demensiyadan qoruyur
- 2023.07.04 17:45
- 974 Baxış
Araşdırmalara görə, qadınlarda qocalıqda demensiyanın inkişaf riski, həmçinin bu səbəbdən ölüm halları kişilərə nisbətən orta hesabla daha yüksəkdir. Bu fərqin səbəbi hələ tibbə məlum deyil.
Bir səbəbi qadın cinsi hormonu estrogeninin yüksək səviyyədə olması ola bilər.
“Medicina” xəbər verir ki, Cənubi Uvels Universitetinin (Avstraliya) tədqiqatçıları reproduktiv faktorların - menstruasiya başlama yaşı, hamiləlik, menopoz yaşı və s.-nin qadınlarda demensiya riskinə təsir göstərə biləcəyini irəli sürüb.
Bütün bu hadisələr hormonal fonda dəyişikliklərlə, ilk növbədə bədəndə cinsi hormon estrogen səviyyəsindəki dalğalanmalarla əlaqələndirilir.
Alimlər tədqiqatın əvvəlində heç bir demans əlaməti olmayan 273 000-dən çox qadın və 229 000 kişi haqqında məlumatları təhlil ediblər. Bu insanlar haqqında məlumat təxminən 12 il ərzində toplanıb.
Sonda qadınlarda demans riskinin artması ilə aşağıdakı amillərin əlaqəli olduğu aşkar edilmişdir:
- ilk menstruasiyanın çox erkən (12 yaşdan aşağı) və çox gec (14 yaşdan yuxarı) başlama yaşı (reproduktiv dövrün başlanğıcı ilə müqayisədə risk orta hesabla müvafiq olaraq 20% və 19% artır) 13 yaşında);
- çox erkən (21 yaşa qədər) ilk doğuş yaşı (25-26 yaşlı ilk doğuşla müqayisədə risk orta hesabla 43% artır);
- menopauzanın çox erkən (47 yaşdan az) başlaması (50 yaşında menopozun başlaması ilə müqayisədə risk orta hesabla 32% artır);
- histerektomiya (uterusun çıxarılması), xüsusən də əməliyyat zamanı yumurtalıqlar da çıxarılıbsa (bu halda demensiya riski iki dəfədən çox artır).
Hamiləliyin doğuş və ya abortla bitməsindən asılı olmayaraq, həyatında ən azı bir dəfə hamilə olan qadınlarda demans riski əksinə, azalır. Bundan əlavə, demans riskinin azalması uzun reproduktiv dövr, gec menopoz və hormonal kontraseptivlərin istifadəsi ilə əlaqələndirilir.
Eyni zamanda, tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, uşaqların sayı ilə demensiyanın inkişaf ehtimalı arasındakı əlaqə hər iki cins üçün tamamilə eynidir. İki uşaqlı valideynlərdə, uşaqsız insanlarda və çox uşaqlı valideynlərdə (dörd və ya daha çox uşaq) demans riski ən aşağı səviyyədədir.
Günay Quluzadə
Ən Çox Oxunanlar
Yeni Xəbərlər
