Əsnəməyi boğub saxlamaq olmaz –XƏBƏRDARLIQ
- 2025.10.11 16:35
- 137 Baxış
Əsnəmənin zorla yatırılması ağciyərlərin ventilyasiyasının azalmasına gətirib çıxarır.
“Medicina” xəbər verir ki, əsnəmə bir sıra mühüm neyrofizioloji funksiyaları yerinə yetirir və onun yatırılması mərkəzi sinir, tənəffüs sistemindəki proseslərin incə tarazlığını poza bilər.
Bu barədə nevroloq Kseniya Arifdjanova xəbərdarlıq edib.
Həkimin istinad etdiyi elmi məlumatlara görə, əsnəmə dərin inhalyasiya, üz, boyun və faringeal əzələlərin uzanması, qısa müddət ərzində nəfəsin tutulması, sonra isə ekshalasiyadan ibarət refleks hərəkətdir.
Bu proses beynin tənəffüs mərkəzləri ilə sıx bağlı olan bir neçə bölgəsi tərəfindən tənzimlənir: hipotalamusun paraventrikulyar nüvəsi və beyin sapının retikulyar hissəsi.
"Beləliklə, əsnəmə mexanizmi mürəkkəb və çoxmərhələli bir prosesdir, daimi tənəffüs mühitinin saxlanmasına, sayıqlığın optimallaşdırılmasına və hətta beyin termorequlyasiyasına cavabdehdir”.
2007-ci ildə heyvanlar üzərində aparılan tədqiqatlar göstərdi ki, beyin qabığının temperaturu əsnəmədən əvvəl yüksəlir və dərhal sonra azalır. Alimlər bu temperatur dalğalanmalarını baş və boyun nahiyəsinə qan axınının artması, eləcə də kəllə ilə ətraf mühit arasında istilik mübadiləsini asanlaşdıran ağciyərlərin dərin ventilyasiyası ilə əlaqələndiriblər.
"Beləliklə, əsnəmə beyin fəaliyyəti üçün optimal şəraiti saxlayaraq təbii termorequlyasiya mexanizmi kimi çıxış edir.
Əsnəməyin yatırılması bu prosesə mane olur ki, bu da konsentrasiyanın qısamüddətli azalmasına və yorğunluğun artmasına səbəb ola bilər”.
O, həmçinin qeyd etdi ki, əsnəmək yumşaq damaq, farenks və qırtlaq əzələlərini uzadır. Bu əzələ fəaliyyəti müvəqqəti olaraq yuxarı tənəffüs yollarının lümenini genişləndirir, onun keçiriciliyini artırır. Bu, uzun müddətli statik gərginlik, yorğunluq və ya faringeal əzələ tonunun azalması zamanı xüsusilə vacibdir.
"Əgər insan əsnəməyi boğarsa, o, tənəffüs sistemini təbii dartmaq və tonusu bərpa etmək mexanizmindən məhrum edir ki, bu da dolayı yolla ağciyər ventilyasiyasının azalmasına və nəfəs darlığı hissinə səbəb ola bilər".
Həkim qeyd edib ki, əsnəmə ehtiyacı tez-tez fiziki və ya zehni fəaliyyət başlamazdan əvvəl yuxu və oyaqlıq arasında keçid vəziyyətlərində müşahidə edilə bilər.
“Neyrofizioloji nöqteyi-nəzərdən əsnəmək sabit beyin funksiyasını saxlayan faydalı və adaptiv mexanizmdir. Buna görə də, əsnəmək istəyi təbii olaraq yaranırsa, onun səngiməsinə imkan vermək daha yaxşıdır”.
Lakin onun fikrincə, fizioloji və patoloji əsnəməni ayırd etmək vacibdir. Aşkar bir səbəb olmadan təkrarlanan əsnəmə müxtəlif mərkəzi sinir sisteminin pozğunluqlarının, o cümlədən serebrovaskulyar qəzaların, dağınıq sklerozun, miqrenlərin və ya müəyyən dərmanların yan təsirlərinin ilk əlaməti ola bilər. Belə hallarda əsnəmənin qarşısını almaq mənasız deyil, həm də nevroloji pozğunluqların erkən təzahürlərini gizlədə bilər.
Aygün Musayeva
Ən Çox Oxunanlar
Yeni Xəbərlər
