Nəsildə xərçəng varsa, nə edək?– Onkoloqdan miflərə cavab
- 2025.07.05 16:15
- 213 Baxış
Əgər ailədə xərçəng xəstəliyi olubsa, bu, xəstəliyin qaçılmaz olduğunu göstərirmi? Bəs əgər nəsildə xərçəng olmayıbsa, arxayın yaşamaq olarmı?
Bir çox xəstəliklər kimi onkoloji xəstəliklər də irsi genetik olur. Çox həkimlər bu barədə xəbərdar edir, bu da insanları qorxuya salır.
“Medicina” onkoloq Səbuhi Səmədov xərçəng və genetikanın əslində necə əlaqəli olduğunu izah edib.
Bir ailədə bir neçə xərçəng hadisəsi irsiyyət deyil, oxşar həyat tərzini göstərə bilər.
Bədxassəli şişlərin 5-10% halarda irsi olduğu məlumdur, lakin fərdi şişlər üçün bu rəqəm daha yüksək ola bilər.?
Məsələn, ailədə bir neçə xərçəng olubsa, o zaman irsi xərçəngdən danışmaq tezdir, bu, oxşar həyat tərzi ilə (məsələn, pis vərdişlər, pis ekologiya və s.) ola bilər. Digər tərəfdən, ailədə xərçəng hallarının olmaması xəstədə şiş prosesinin inkişafında irsi faktorun olma ehtimalını istisna etmir.
Niyə xərçəng daha çox yaşlı insanlarda olur?
İrsi onkoloji xəstəliklər müxtəlif nəticələrə səbəb ola bilər, lakin onkoloqların ən çox qarşılaşdıqları variantlar bunlardır:
döş xərçəngi,
yumurtalıq xərçəngi,
kolon xərçəngi (və bəzi başqaları).
Şişin lokalizasiyasından (yerləşdiyi yerdən) asılı olmayaraq, xəstə öz xəstəliyinə irsi meylli olduğundan narahatdırsa, bu, həkim-terapevt və ya onkoloqla müzakirə edilməlidir.
Xoşbəxtlikdən, bədənimizdə potensial şişlərlə mübarizə aparan qoruyucu mexanizmlər var: hər bir genin iki nüsxəsi var (biri atadan, biri anadan), buna görə də şiş bastırıcı genin bir nüsxəsi təsirsiz olduqda, ikinci nüsxənin funksiyaları bütün sistemin işləməsi üçün kifayətdir.
Bir anda iki nüsxənin inaktivasiyası çətin bir hadisədir, buna görə də xərçəng çox vaxt yaşlı insanların xəstəliyidir.
Xərçəng irsi yolu ilə ötürüldükdə vəziyyət bir qədər fərqlidir: şiş bastırıcı genin bir nüsxəsi doğuşdan işləmir, ona görə də genin ikinci nüsxəsinin “parçalanması” şiş böyüməsinin başlaması üçün kifayətdir. İrsi sindromlu insanlarda şişlərin ümumi əhali ilə müqayisədə çox erkən meydana çıxması bədənin bir neçə nöqtəsində paralel olaraq inkişaf edə biləcəyinə gətirib çıxarır.
Hansı əlamətlərlə irsi xərçəngi fərz edə bilərik?
İrsi şiş sindromundan şübhələnmək üçün bir neçə xarakterik əlamət var:
ailə tarixi (yaxın qohumlarda xərçəng).
Şişin daha erkən başlama yaşı.
Xəstədə ilkin çoxsaylı şişlərin olması (bir insanda bir-birindən asılı olmayaraq bir neçə şiş bir anda yaranır və inkişaf edir).
Müəyyən bir cinsin nümayəndələri üçün xarakterik olmayan şişlərin meydana gəlməsi.
Bəzi şiş xüsusiyyətləri (məsələn, üçlü mənfi döş xərçəngi, yüksək dərəcəli serroz və endometrioid yumurtalıq xərçəngi, medullar tiroid xərçəngi, mədə, endometrial və mikrosatellit qeyri-sabitliyi olan kolon şişləri).
Xarakterik tapıntılar (çoxlu bağırsaq polipozu, dəri düyünləri, diş anomaliyaları və s.).
Xülasə etmək üçün: xərçəngin həmişə irsi faktordan asılı olmadığını xatırlamaq vacibdir, pis vərdişlərdən, düzgün qidalanmadan, aktiv həyat tərzindən, iş və istirahət rejiminə riayətdən çox asılıyıq.
Aygün Musayeva
Ən Çox Oxunanlar
Yeni Xəbərlər
